Czy zmiana przepisów odpadowych ukróci pożary?

Chyba nie było bardziej gorącego tematu w ostatnich miesiącach od fali pożarów odpadów.

Ich skala (źródła mówią o ok. 80 od początku roku) wzbudziła nawet uwagę rządu, który postanowił podjąć walkę z „szarą strefą” w branży odpadowej.

W ekspresowym tempie przygotowano projekt zmian do kilku ustaw regulujących gospodarkę odpadami (tj. projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2661) („Projekt”).

Najwięcej zmian przewidziano w ustawie o odpadach.

Tempo prac jest szybkie, a sam Projekt został skierowany do Sejmu w trybie pilnym. Pierwsze czytanie Projektu zaplanowano na najbliższym posiedzeniu.

Dlaczego to ważne?

Każdy inwestor planujący inwestycję z zakresu gospodarowania odpadami oraz wszystkie podmioty obecnie prowadzące działalność w tym obszarze (z uwagi na konieczność dostosowania się do nowych przepisów), powinny mieć świadomość planowanych zmian oraz z uwagą śledzić proces legislacyjny.

Tym bardziej, że istotnie wpływają one na dotychczasowy sposób oraz koszty prowadzonej działalności.

Zmiana przepisów odpadowych – proponowane zmiany w gospodarowaniu odpadami

Zmian jest sporo. Poniżej przedstawiam tylko te, które w mojej ocenie mają zasadniczy charakter. Bardziej szczegółowo zostaną one omówione, kiedy poznamy ich ostateczny kształt.

Na dzień dzisiejszy Projekt przewiduje:

• Skrócenie okresu magazynowania odpadów z 3 lat do 1 roku. Okres ten będzie liczony łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów. Z uzasadnienia Projektu wynika, że czasami 3 letni okres magazynowania odpadów jest krótszy, „a część czasu firma poświęca na zlikwidowanie spółki, co prowadzi do uniknięcia odpowiedzialności za usunięcie odpadów”. Stąd propozycja skrócenia tego okresu. Ja mam wątpliwość czy proponowane rozwiązanie jest właściwe i zamierzony skutek nie mógłby być osiągnięty w inny sposób (np. proponowane zabezpieczenie finansowe).
• Ograniczenie ilości odpadów, które będą mogły być jednocześnie magazynowane w ramach zbierania. Maksymalna łączna masa takich odpadów nie będzie mogła przekroczyć połowy maksymalnej masy odpadów wszystkich rodzajów, która może być magazynowana w okresie roku i została określona w zezwoleniu na zbieranie / przetwarzanie odpadów, pozwoleniu na wytwarzanie odpadów uwzględniające zbieranie / przetwarzanie odpadów. Można przypuszczać, że celem zapisu jest ograniczenie ryzyka przeładowania nieruchomości odpadami. To z kolei powoduje pytania o potencjał wykorzystania powierzchni nieruchomości zajętej pod prowadzenie działalności, koszty niezbędne do jej utrzymania, a w konsekwencji ostateczny bilans finansowy prowadzonej działalności.
• Wprowadzenie obowiązku prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów. Monitoring wizyjny będzie prowadzony w systemie dobowym i będzie przechowywany przez okres miesiąca. Wymagania techniczne zostaną określone w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Środowiska.
• Wojewódzki inspektor ochrony środowiska („Inspektor WIOŚ”) obligatoryjnie wstrzyma działalność posiadacza odpadów w przypadku (i) prowadzenia działalności bez wymaganego zezwolenia na zbieranie / przetwarzanie odpadów, lub (ii) gdy wobec posiadacza została po raz drugi wymierzona administracyjna kara pieniężna za gospodarowanie odpadami niezgodnie z pozwoleniem na zbieranie / przetwarzanie odpadów. O ile pierwszy przypadek jest dosyć logiczny (prowadzenie działalności bez wymaganego pozwolenia nie może mieć miejsca), o tyle drugi przypadek (gospodarowanie odpadami z naruszeniem warunków zezwolenia) już taki oczywisty nie jest. Co do zasady, biznes odpadowy ma charakter długofalowy. Przy obecnym zapisie, nawet najmniejsza nieprawidłowość (o jaką nie trudno) skutkująca naruszeniem warunków pozwolenia i wymierzeniem kolejnej kary administracyjnej pieniężnej (chociażby za inne naruszenie), będzie skutkować obowiązkiem wstrzymania działalności. Biorąc pod uwagę obowiązek nałożenia w takim przypadku administracyjnej kary pieniężnej w podwójnej wysokości (patrz poniżej), pojawia się pytanie czy obligatoryjne wstrzymanie działalności stanowi rozwiązanie o proporcjonalnych charakterze do skali naruszeń.
• Organ wydający zezwolenie na zbieranie i przetwarzanie odpadów będzie występował w trakcie postępowania o wydanie opinii wójta, burmistrza, prezydenta miasta właściwych ze względu na miejsce prowadzenia działalności. Opinia nie będzie miała charakteru wiążącego.
• Zezwolenie na zbieranie, przetwarzanie odpadów oraz na wytwarzanie odpadów uwzględniające ich przetwarzanie będą wydawane po przeprowadzeniu kontroli (i) właściwego Inspektora WIOS w zakresie wymagań przepisów ochrony środowiska oraz (ii) komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie przepisów o ochronie przeciwpożarowej. Negatywna opinia któregokolwiek z organów będzie skutkowała obligatoryjną odmową wydania zezwolenia. Kontrole będą mogły być przeprowadzone bez uprzedniego zawiadomienia przedsiębiorcy.
• Do wniosku o wydanie zezwolenia trzeba będzie dołączyć dokument potwierdzający ustanowienie zabezpieczenia roszczeń na wypadek konieczności pokrycia kosztów wykonania zastępczego np. w przypadku cofnięcia zezwolenia czy nałożenia obowiązku usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego. Wysokość i forma zabezpieczenia roszczeń zostanie zatwierdzona w zezwoleniu. Obowiązek zabezpieczenia roszczeń nie będzie dotyczył odpadów obojętnych.
• Zbieranie odpadów niebezpiecznych, odzysk odpadów przez wypełnienie terenów niekorzystnie przekształconych, zbieranie / przetwarzanie odpadów komunalnych będzie mogło być prowadzone  na terenie do którego posiadacz odpadów posiada tytuł własności lub użytkowania wieczystego. Z uzasadnienia wynika, że jest to jeden z postulatów samorządów związanych z przypadkami nielegalnego gospodarowania odpadami. Podmioty, które obecnie prowadzą taką działalność i nie są właścicielem (użytkownikiem wieczystym) terenu, mogą to robić przez okres ważności zezwolenia.
• Zaproponowane nową dokumentację, którą trzeba będzie dołączyć do wniosku tj. zaświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko środowisku oraz operat przeciwpożarowy wykonany przez rzeczoznawcę.
• Rozszerzono katalog przesłanek odmowy wydania zezwolenia na zbieranie / przetwarzanie odpadów np. gdy na terenu, którego dotyczy wniosek nie został uchwalony mpzp.
• Projekt zakłada całkowity zakaz przywozu do kraju (i) odpadów w celu unieszkodliwiania w procesach D1-D15 oraz (ii) odpadów komunalnych (powstających z przetwarzania odpadów komunalnych).
• Wprowadzono administracyjne kary pieniężne za zbieranie / przetwarzanie odpadów bez wymaganego zezwolenia lub z naruszeniem jego warunków nawet do 1 000 000 zł. Jeżeli kara będzie wymierzana po raz kolejny, organ będzie zobowiązany podwoić jej wysokość.
• Podmioty posiadające zezwolenia na zbieranie / przetwarzanie odpadów oraz na wytwarzanie odpadów uwzględniające zbieranie / przetwarzanie będą miały 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowych przepisów na dostosowanie zezwoleń.

Zmiana przepisów odpadowych – będzie lepiej?

Projekt spotkał się z negatywnym odbiorem.

Niektórzy twierdzą, że nie rozwiąże on problemów branży odpadowej.

Niemniej jednak, o ile próbę podjęcia walki z „mafią śmieciową” i kierunek zmian zasługują na pochwałę, należy zauważyć, że skutki nowelizacji ustawy o odpadach oraz innych ustaw dotkną wszystkich przedsiębiorców, również tych uczciwych.

Nie jest zatem sztuką wprowadzenie obostrzeń, lecz znalezienie mądrych i skutecznych rozwiązań.

Czy takie zawiera Projekt?

Joanna Kwaśny-Krajewska
radca prawny

***

Odprowadzanie wód odpadowych do ziemi – wymogi prawne po 1 stycznia 2018 r.

Moi Drodzy! Statystki mówią, że najbardziej popularny wpis na tym blogu dotyczy aspektów prawnych odprowadzania wód opadowych (mowa o TYM artykule).

Ilość wiadomości jakie od Was dostaje również to potwierdza.

Zupełnie mnie to nie dziwi, bo nowe Prawo Wodne przysparza wielu łamigłówek nie tylko Wam, ale również mi (nie wspominając o organach prowadzących sprawy, niestety) [Czytaj dalej…]